Nằm trên vùng Vịnh Bái Tử Long, đảo Ba Mùn là một trong những cụm đảo lớn nhất, đẹp nhất và có hệ thực vật phong phú nhất của Vườn quốc gia Bái Tử Long. Đây cũng là điểm đến vô cùng thú vị của những khách thăm quan ưa thích loại hình hành trình khám phá, gần gũi với thiên nhiên...

Ba Mùn có diện tích khoảng 1.800ha. Hệ động thực vật trên đảo vô cùng phong phú, trong đó có nhiều loài quý hiếm. Về thực vật nổi bật nhất là loài trâm đỏ và các loài thực vật khác như: Lim, sến, táu v.v.. Trong đó đáng chú ý là cây lan hài, cách đây vài năm người ta từng nhầm tưởng loài cây này đã tuyệt chủng. Hiện tại, lan hài chỉ được tìm thấy ở Lào Cai và Ba Mùn. Còn về động vật, Ba Mùn có khá nhiều những loài quý hiếm, trong đó có quần thể nai vàng hiện vẫn còn khá đông và cũng là một quần thể duy nhất ở vùng Đông Bắc - Việt Nam. Nai vàng thường đi ăn vào ban đêm, ban ngày, Lữ khách tuy khó bắt gặp những chú nai, nhưng vẫn có thể thấy những vết chân mà chúng để lại. Ngoài ra còn các loại động vật khác như sơn dương, hươu, khỉ, voọc v.v.. cùng các loài chim biển, chim di cư. Với các loại động vật phong phú, đảo Ba Mùn là khu bảo tồn động vật hoang dã tự nhiên lớn nhất ở vùng Đông Bắc. Chính vì vậy, trước đây người dân địa phương gọi đảo Ba Mùn là “Đảo thú”.

Trên đảo Ba Mùn có 7 khe suối lớn với các tên gọi khá độc đáo như: Ổ lợn to, Ổ lợn con, suối Miếu Danh, Vạn Lau, Cao Lồ, khe Chè… Các suối có nước chảy quanh năm, rất trong sạch do có độ che phủ của rừng lớn. Đây là nguồn nước ngọt quý giá giữa biển khơi. Đến với Ba Mùn, khách thăm quan có thể tự mình khám phá theo một số đường mòn tự nhiên trên đảo, tuyến đường tuần tra phục vụ cho công tác kiểm soát rừng. Nếu để đi hết một trải nghiệm trên đảo Ba Mùn, tham quan chi tiết từng hệ sinh thái, phải mất ít nhất 3 ngày; còn nếu dùng xuồng bay chạy xung quanh đảo cũng mất khoảng 5 tiếng đồng hồ. Hiện nay, trên đảo Ba Mùn có Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã (thuộc Vườn quốc gia Bái Tử Long). Đến đây, Lữ khách có thể liên hệ với Trung tâm để được hỗ trợ, giúp đỡ...

Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã trên đảo Ba Mùn.

Tuy vậy, trong những năm qua, Ba Mùn vẫn chưa phát huy được thế mạnh của mình. Hàng năm, lượng khách thăm quan đến đây tham quan rất ít, chủ yếu vẫn là các đoàn khách khảo sát, các nhà nghiên cứu khoa học. Theo đại diện lãnh đạo Vườn quốc gia Bái Tử Long cho biết, thời gian qua những giá trị đích thực về tiềm năng trải nghiệm của Ba Mùn vẫn chưa được đầu tư khai thác, quảng bá rộng rãi. Trong thời gian tới, ngoài việc thực hiện tốt nhiệm vụ chính là bảo vệ, bảo tồn tài nguyên rừng, tài nguyên biển và đa dạng sinh học, để triển khai có hiệu quả chủ trương của tỉnh về việc mở rộng các tuyến điểm tham quan chương trình ra Vịnh Bái Tử Long, Ban quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long đã có những bước chuẩn bị để phát triển loại hình hành trình này.

Trong đó, phương châm là làm sao khai thác một cách có hiệu quả tiềm năng trải nghiệm sinh thái ở đảo Ba Mùn nhưng không làm mất đi giá trị cảnh quan, đảm bảo sự phát triển bền vững, Ban quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long sẽ quy hoạch phân khu từng vùng, lựa chọn loại hình chương trình phù hợp với từng khu để đưa vào khai thác. Theo đó, có thể xây dựng các Trải nghiệm cộng đồng, chương trình trải nghiệm cho sinh viên và lữ khách quốc tế (nghiên cứu các giá trị độc đáo như cảnh quan, đa dạng sinh học...), hành trình kết nối với những điểm thăm quan tiềm năng v.v.. Ngoài ra, những trải nghiệm như đi bộ xuyên rừng, vượt thác, cắm trại... cũng rất thích hợp trong các khu rừng trên đảo. Cùng với đó, tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, liên kết với các đơn vị hoạt động hành trình trong và ngoài tỉnh tổ chức các chương trình, tuyến trải nghiệm với nhiều hình thức đa dạng hơn nhằm thu hút khách đến tham quan, nghỉ dưỡng.

Đối với đảo Ba Mùn, chương trình sinh thái luôn được coi là một giải pháp hữu hiệu, không những góp phần tạo công ăn việc làm, hỗ trợ phát triển cho cộng đồng địa phương mà còn hỗ trợ rất tốt cho công tác bảo tồn. Thông qua loại hình hành trình này, giúp người dân và khách thăm quan được thưởng thức và hiểu rõ hơn giá trị của tự nhiên, để từ đó thúc đẩy việc bảo tồn, giảm những tác động tiêu cực của con người đối với tài nguyên thiên nhiên. Đồng thời đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; góp phần làm phong phú thêm các sản phẩm trải nghiệm của Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.